Jakie są objawy i leczenie zespołu suchości jamy ustnej

Zespół suchości jamy ustnej, znany również jako kserostomia, to stan, w którym gruczoły ślinowe nie wytwarzają wystarczającej ilości śliny. Ślina pełni kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia jamy ustnej, ponieważ nawilża błonę śluzową, wspomaga trawienie i chroni przed próchnicą. Ponieważ suchość w jamie ustnej może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, warto poznać jej objawy oraz skuteczne metody leczenia.

1. Objawy zespołu suchości jamy ustnej

Objawy suchości jamy ustnej mogą występować w różnym nasileniu i wpływają na codzienny komfort życia. Najczęściej pojawiają się:

• Uczucie suchości i lepkości w jamie ustnej – jest to główny objaw, który utrzymuje się niezależnie od nawodnienia organizmu.
• Problemy z żuciem, połykaniem i mówieniem – niewystarczająca ilość śliny utrudnia rozdrabnianie pokarmów oraz artykulację słów.
• Piekący ból języka i podniebienia – błona śluzowa staje się podrażniona, co powoduje dyskomfort.
• Spierzchnięte i popękane usta – suchość prowadzi do pękania skóry, zwłaszcza w kącikach ust.
• Nieprzyjemny zapach z ust (halitoza) – wynika z namnażania bakterii w warunkach zmniejszonej produkcji śliny.
• Nadmierne pragnienie – pacjenci często odczuwają potrzebę picia wody w celu nawilżenia jamy ustnej.
• Wzmożona próchnica i erozja szkliwa – brak śliny, która neutralizuje kwasy, zwiększa ryzyko próchnicy oraz chorób dziąseł.
• Suchość gardła – utrudnia mówienie i oddychanie, zwłaszcza podczas snu.

Z tego powodu długotrwała suchość jamy ustnej wymaga dokładnej diagnostyki oraz leczenia, aby zapobiec dalszym komplikacjom zdrowotnym.

2. Przyczyny zespołu suchości jamy ustnej

Zespół suchości jamy ustnej może być wywołany przez wiele czynników. Najczęstsze przyczyny to:

• Stosowanie niektórych leków – diuretyki, leki przeciwhistaminowe, przeciwdepresyjne czy przeciwbólowe mogą zmniejszać produkcję śliny.
• Choroby ogólnoustrojowe – cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów oraz zespół Sjögrena często prowadzą do kserostomii.
• Radioterapia w obrębie głowy i szyi – uszkodzenie gruczołów ślinowych podczas leczenia onkologicznego zmniejsza wydzielanie śliny.
• Odwodnienie organizmu – niedostateczne nawodnienie może prowadzić do chwilowego uczucia suchości.
• Stres i napięcie nerwowe – przewlekły stres wpływa na funkcjonowanie gruczołów ślinowych.
• Oddychanie przez usta – nawyk ten sprzyja wysychaniu błony śluzowej jamy ustnej, zwłaszcza podczas snu.
• Palenie papierosów i alkohol – obie substancje wpływają na zmniejszenie produkcji śliny.

Dlatego dokładne określenie przyczyny kserostomii jest kluczowe dla skutecznego leczenia.

3. Leczenie zespołu suchości jamy ustnej

Leczenie zespołu suchości jamy ustnej koncentruje się na łagodzeniu objawów, stymulowaniu produkcji śliny oraz eliminowaniu przyczyn problemu.

Domowe sposoby łagodzenia objawów

1. Picie dużej ilości wody – regularne nawadnianie organizmu pomaga złagodzić uczucie suchości.
2. Stosowanie płukanek nawilżających – płyny bez alkoholu wspierają nawilżenie jamy ustnej.
3. Żucie gum bezcukrowych – stymuluje produkcję śliny poprzez zwiększenie aktywności gruczołów ślinowych.
4. Unikanie kawy, alkoholu i papierosów – ograniczenie tych substancji zmniejsza wysuszenie jamy ustnej.
5. Nawilżanie powietrza – stosowanie nawilżaczy w pomieszczeniach, zwłaszcza w nocy, zapobiega wysychaniu błony śluzowej.
6. Spożywanie miękkich i nawilżających pokarmów – zupy, jogurty czy owoce zawierające dużo wody łagodzą objawy suchości.

Leczenie farmakologiczne

1. Preparaty stymulujące wydzielanie śliny – np. pilokarpina, która pobudza gruczoły ślinowe.
2. Sztuczna ślina – specjalne preparaty w postaci żeli lub sprayów nawilżają jamę ustną.
3. Leki przeciwgrzybicze – stosowane, gdy suchość jamy ustnej prowadzi do rozwoju infekcji grzybiczych, takich jak kandydoza.

Zabiegi stomatologiczne

• Regularne wizyty u stomatologa są niezbędne, aby kontrolować stan zdrowia zębów i dziąseł. W przypadku nadmiernej próchnicy lekarz może zalecić fluoryzację lub odbudowę zniszczonych zębów.

4. Profilaktyka zespołu suchości jamy ustnej

Aby zapobiec suchości jamy ustnej, warto wdrożyć kilka codziennych nawyków:

• Dbaj o higienę jamy ustnej – szczotkuj zęby delikatną szczoteczką oraz stosuj nici dentystyczne.
• Unikaj alkoholu w płynach do płukania ust – produkty z alkoholem mogą dodatkowo wysuszać błonę śluzową.
• Pij wodę regularnie – nawadnianie organizmu jest kluczowe dla utrzymania produkcji śliny.
• Stosuj zbilansowaną dietę – spożywaj produkty bogate w witaminy i minerały, które wspierają zdrowie jamy ustnej.
• Ogranicz używki – palenie papierosów i picie alkoholu mają negatywny wpływ na gruczoły ślinowe.
• Unikaj nadmiernego stresu – relaks i techniki oddechowe pomagają zmniejszyć jego wpływ na organizm.

Podsumowanie

Zespół suchości jamy ustnej objawia się uczuciem suchości, pieczeniem, trudnościami w mówieniu oraz zwiększoną podatnością na próchnicę. Ponieważ przyczyną kserostomii mogą być choroby ogólnoustrojowe, przyjmowanie leków czy styl życia, kluczowe jest dokładne zdiagnozowanie problemu. Leczenie polega na łagodzeniu objawów poprzez stymulację produkcji śliny, stosowanie preparatów nawilżających oraz dbanie o codzienną higienę jamy ustnej.

 

---

(C) periodontologia Białystok, dentysta konsultacja zdalna, stomatolog konsultacje online