Pasty do zębów z fluorem są podstawą profilaktyki próchnicy, ponieważ wzmacniają szkliwo i wspomagają jego remineralizację. Fluor odgrywa kluczową rolę w ochronie zębów, ponieważ wiąże się z hydroksyapatytem szkliwa, tworząc bardziej odporny fluoroapatyt. Dzięki temu szkliwo jest mniej podatne na działanie kwasów i próchnicę. W ostatnich latach badania koncentrują się na ocenie skuteczności różnych stężeń fluoru, nowych formuł oraz ich zastosowania w grupach pacjentów o szczególnych potrzebach.
Mechanizm działania fluoru w pastach
Fluor wzmacnia szkliwo, wspomaga jego remineralizację i zmniejsza demineralizację. Jony fluoru działają, ponieważ wiążą się z minerałami szkliwa, poprawiając jego odporność na kwasy wytwarzane przez bakterie próchnicze. Badania opublikowane w Journal of Dental Research pokazują, że pasty z fluorem zmniejszają ryzyko próchnicy o 24-34% w porównaniu do past bez fluoru. Co więcej, regularne stosowanie takich past przyczynia się do utrzymania zdrowia jamy ustnej na dłużej.
Efektywność past o wysokim stężeniu fluoru
Pasty z wyższym stężeniem fluoru (powyżej 1500 ppm) są zalecane pacjentom z dużym ryzykiem próchnicy. W badaniach przeprowadzonych w Białymstoku analizowano efektywność past zawierających 5000 ppm fluoru u osób z aktywną próchnicą. W rezultacie wykazano, że stosowanie takich past zmniejszyło rozwój nowych zmian próchnicowych o 50%. Dzięki temu są one szczególnie pomocne w leczeniu osób z suchością jamy ustnej czy u starszych pacjentów.
Pasty dla dzieci
Dzieci potrzebują past z obniżonym stężeniem fluoru (500-1000 ppm), ponieważ ich nadmierne spożycie fluoru może prowadzić do fluorozy. Badania opublikowane w Pediatric Dentistry wykazały, że pasty z fluorem dla dzieci redukują ryzyko próchnicy o 40% w porównaniu z pastami bez fluoru. Co więcej, wczesne wprowadzenie past z fluorem przyczynia się do budowania zdrowych nawyków.
Fluor i inne składniki aktywne
Fluor w połączeniu z innymi składnikami, takimi jak hydroksyapatyt, arginina czy nanocząsteczki cynku, zwiększa skuteczność past. W badaniach z Białegostoku oceniano formuły łączące fluor i argininę, które redukowały płytkę nazębną i poprawiały remineralizację szkliwa. W rezultacie takie połączenia mogą być szczególnie pomocne dla osób z wysokim ryzykiem próchnicy.
Alternatywy dla fluoru
Niektórzy pacjenci preferują pasty bez fluoru, na przykład ze względu na alergie lub obawy o nadmierną ekspozycję. W badaniach nad hydroksyapatytem, ksylitolem i peptydami biomimetycznymi oceniano ich zdolność do remineralizacji szkliwa. Choć wykazują pewne właściwości ochronne, fluor nadal pozostaje bardziej skuteczny w profilaktyce próchnicy.
Terapie wspomagające z fluorem
Stosowanie past z fluorem można połączyć z terapiami wspomagającymi, takimi jak płukanki fluorowe lub profesjonalna fluoryzacja. Badania przeprowadzone w Białymstoku wykazały, że takie połączenie zmniejsza liczbę nowych zmian próchnicowych o dodatkowe 15%. Dlatego zaleca się ich stosowanie w grupach o podwyższonym ryzyku.
Podsumowanie
Pasty do zębów z fluorem pozostają najskuteczniejszym środkiem w profilaktyce próchnicy, ponieważ wzmacniają szkliwo i wspomagają remineralizację. Wysokie stężenia fluoru są szczególnie skuteczne w grupach wysokiego ryzyka. Połączenia fluoru z innymi składnikami aktywnymi oraz terapie wspomagające otwierają nowe możliwości w ochronie zdrowia jamy ustnej.